İFFET
"Kendilerini Allah yoluna adadıklarından seyahat ve ticarete imkân bulamayan yoksullara verin. Yoksulluklarını gizli tuttukları için (taaffuf) bilmeyen onları zengin sanır. Kendilerini simalarından tanırsın. Onlar insanlara asla el açmazlar. Hayır için yaptığınız her harcamayı Allah hakkıyla bilmektedir." (Bakara 2/273). Allah rızâsı için O’nun dinini korumak, öğrenmek, öğretmek ve yaymak maksadıyla devamlı meşgul olduklarından dolayı iş ve ticaret yapma imkânı bulamayan kimselerin her zaman ve zeminde infak ve tasaddukta ön sırada olma hakları vardır. Bunlardan sonra sıra, meşrû bir mazeret sebebiyle çalışıp kazanma imkânı bulamayan fakat yine de insanlara el açıp dilenmeyen ve istemeyen yoksullara gelir. Âyette de belirtildiği gibi böyle iffetli, asil, insanlık şerefine düşkün kimseleri erbabı, simalarından tanır ve gereken yardımı yaparlar. "Evlenme imkânı bulamayanlar, Allah lutfundan ihtiyaçlarını giderinceye kadar iffetlerini (yestağfif) korusunlar..." (Nûr 24/33). Evliliğin tek engeli yoksulluk değildir; engel ne olursa olsun evlenme imkânı bulamayanlar haram olan zina yoluyla cinsel ihtiyaçlarını gidermeye kalkışmayacak, Allah’ın rızâsını bütün arzularının önüne geçirerek sabredip iffetlerini koruyacaklardır.
Sözlükte "haramdan uzak durmak, helâl ve güzel olmayan söz ve davranışlardan saklanmak" anlamında masdar olan iffet, başta gelen erdemlerden biri kabul edilmiştir. İffet kavramını “yeme içme ve cinsî arzu konusunda ölçülü olmak, aşırı ihtiyaçları bastırıp dinin ve aklın buyruğu aracılığıyla dahil etmek için kazanılan erdem” şeklinde özetlemek mümkündür (meselâ bk. İbn Sînâ, s. 108; Gazzâlî, Mîzânü'l-ʿamel , s. 79; et-Taʿrîfât , “ʿİffet” md.). İffetli kimseye afîf denir. (DİA). Dini ve ahlaki açıdan iffet, insanın nefsine hâkim olması, haram ve kötü yollara meyletmemesi, şehvetini meşru dairede (evlilik içinde) kullanması demektir. Yani kişinin bedenini, dilini, gözünü, kalbini ve bütün davranışlarını günahlardan korumasıdır. Bu nedenle Kur’an-ı Kerîm’de iffet, hem kadın hem erkek için övülen bir erdemdir. Nefsanî arzulara aşırı düşkünlüğü ifade eden “şereh” ile bu arzulardan tamamen uzaklaşma anlamındaki “humûd”un ortasında yer alan “iffet”; hikmet, şecaat (cesaret) ve adaletle birlikte İslâm ahlâk felsefesindeki “dört temel fazilet”i oluşturur.
Hayâ, sabır, arzuları dizginlemek, dürüstlük, kanaat, ağırbaşlılık, nezaket, güzel yaşayış, Allah korkusu, düzenlilik, cömertlik, eli açıklık, diğerkâmlık, âli cenaplık, yardımseverlik, bağışlama ve hoşgörü gibi erdemlerin iffetin alt kolları olduğu söylenmiştir. İffet kelimesinin “cinsel konularda ahlâk kurallarına bağlılık” şeklindeki kullanımı yaygınlaşmış olduğundan “iffetli olmak” günümüz toplumunda, yalnızca namusu korumak şeklinde anlaşılmaktadır. Ancak yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere, İslâm ahlâkında iffet, bu anlamla birlikte birçok güzel hasleti içine alan üst bir erdem olarak karşımıza çıkmaktadır. İffet insanı ağırlıklarından kurtarıp özgürleştirir. Onurlu, şerefli bir birey haline getirir.
Kur’an’da iffet mânasını destekleyen farklı kavramlar da vardır. Bu kavramlardan biri Hayâ dır. Kur’ân’da “hayâ” kelimesi az geçse de (Ahzâb 33/53) utanma, arınma ve çekinme anlamıyla iffetin bir başka boyutunu oluşturur. Bir diğeri, Tezkiye / Tahâret kavramıdır. Nefsi arındırmak, temiz kalmak. Cinsî iffeti de kapsayan genel bir kavramdır. (Şems 92/9). Bir diğeri de İhsân ve Muhsana kavramıdır. İhsân, evlilik yoluyla (erkek ve kadın) namusunu korumak, iffetli olmak, Muhsana kelimesi ise hem evli kadın hem de iffetli kadın anlamına gelmektedir. (Nisa 4/24-25; Nûr 24/4). "İmanlı, saf ve namuslu kadınlara (muhsanat) iftira atanlar dünyada ve âhirette lânetlenmişlerdir, onlara büyük bir ceza vardır. O ceza gününde dilleri, elleri ve ayakları, yapıp ettikleri hususlarda aleyhlerine tanıklık edecektir." (Nûr 24/23-24). İftiraya uğrayanlar her zaman Hz. Âişe kadar şanslı olamazlar, kendilerini temize çıkaramaz, iftiranın izini silemezler. Bu sebeple hem iftiraya uğrayıp temize çıkamayanların teselliye ihtiyaçları vardır hem de dünyada ettiklerinin yanlarına kaldığını zannedenlere bir mânevî yaptırım gerekmektedir. Bu dünya fânidir, ebedî âlemde hesap, kitap, mahkeme, şaşmaz adalet, reddi kabil olmayan tanıklıklar, ispat vasıtaları, dünyadaki ile kıyas kabul etmez büyük cezalar vardır. İftira edenlerin imanları varsa bunları ve dünya hayatını lânet içinde geçirdiklerini düşünmeleri gerekir. İftiraya uğrayanlar da bu dünyada mâsum olduklarını ispat edemedikleri için üzülseler bile kendilerini yiyip bitirmesinler; bilsinler ki Allah, dünyada yakalarını kurtaran iftiracılara cezalarının tamamını âhirette verecek, onları cümle âlemin önünde rezil rüsvâ edecektir. (Kur'an Yolu Tefsiri).
Peygamber Efendimiz (sav) iffeti, imanın bir parçası olarak tanıtmış ve “Gerçek mümin, insanların malı ve canı konusunda güven duyduğu kimsedir” (Tirmizî, Îmân, 12) buyurarak iffetli olmanın toplumsal güveni sağlayan yönüne işaret etmiştir. Aynı zamanda müminlerin özellikleri arasında gözlerini haramdan sakınmaları ve ırzlarını korumaları sayılmıştır (Müminun, 23/5). Allahu Teâlâ Kur'an-ı Kerîm'de zinanın fuhşiyâtın yasak olduğunu bildirdiği gibi iffetin gerekliliğini ve unsurlarını bildirmiştir. "Evlenme imkânı bulamayanlar Allah'ın kendilerini lütfuyla zenginleştirene kadar iffetlerini korusunlar" (Nur, 24/32). Bir başka ayette iffetli kadınların özellikleri şöyle anlatılmıştır; "Namuslu olmanız zina yapmamanız, gizliden dost edinmemeniz..." (Maide, 5/5). İffet en genel manasıyla açık ve gizli zinadan korunmak ve sefihlikten uzaklaşmaktır. Hür kadınların iffetli olması emredildiği gibi, hur olmayan cariyelerin de iffetli olması, sahipleri tarafından fuhşa itilmemeleri ve zorlanmamaları gerektiği vurgulanmıştır. "Dünya hayatının geçici menfaatini kazanma hırsıyla iffetli olmak isteyen cariyelerinizi fuhşa zorlamayın" (Nur, 24/33). İffet; insanın hem Allah’a karşı kulluğunda hem de topluma karşı ahlakında tertemiz, onurlu ve hayâ sahibi olmasıdır.
Hz. Peygamber "Yâ rabbi! Senden hidayet, takva ve iffet diliyorum " (İbn Mâce, Zühd, 5) şeklinde dua etmiştir. Yine Peygamber, Bakara sûresinin 273. âyetini delil göstererek yardıma en lâyık olan kimselerin iffetlerini koruyan, bundan dolayı başkalarından yardım isteyemeyen zayıflar olduğunu bildirmiştir (Buhârî, “Tefsîr”, 2/48; Müslim, “Zekât”, 2). Diğer bir hadiste, “Allah, zavallı olmasına rağmen iffetini kayıt altına alan, koruyan mümin kulunu sever” denilmiştir (İbn Mâce, “Zühd”, 5). Kur'an iffetin ve namusun gerekliliğini ve müslüman aile yapısının sıhhati için iffetli erkek ve kadınların gerekliliğini vurgular. "... Irzlarını koruyan erkek ve kadınlar... Allah bunlara bir mağfiret ve büyük bir mükafât hazırlamıştır" (Ahzâb, 33/35). "Onlar ki avret yerlerini (namuslarını) korurlar... İşte bunlar, cennetlerde ikram olunanlardır" (Meâric, 70/29-35).
Başkalarına el açmaktan hayâ etmek, maddî konularda kanaatkâr davranarak tamah etmemek, namusunu korumak, nefsine yenik düşmemek iffetli olmanın gereklerindendir. İslâm, müminin iffetli olmasını ister. Zira kıskançlığa ve bencil tutkulara meyilli olan nefis, iffet erdemiyle bezendiğinde, akıl ve dinin hoş görmediği şeyleri yapmaktan hayâ eder, utanır, kötülüğü ve çirkinliği kendine yakıştıramadığı için bu tür hoş olmayan durumlardan kendini uzak tutar ve saflığını korumaya gayret eder. Dolayısıyla müminin insanlar arasındaki saygınlığını ifade eden iffet, kişinin kendine duyduğu saygıyı da temsil eder.“Kişinin en üstün melekelerle donanmış hâli”ni ifade eden “mürüvvet” sahibi olmanın temel şartlarından biri olarak iffet, dinin yetiştirmek istediği kâmil insanın vazgeçilmez bir vasfını oluşturur. Zulümden sakınmak dolayısıyla hakkı gözetmek; elini, dilini, gözünü, ırz ve namusunu koruyup zinaya yaklaşmamak, taşkınlığı terk edip mutedil olmak, nefsine hâkim olmak, sabrederek öfkesini kontrol etmek gibi dinin üzerinde önemle durduğu pek çok emir ve yasak, kişiye “iffet” erdemini kazandırmaya yöneliktir.
